Madde 81

C.  Geri istenememe

Madde 81 - Hukuka veya ahlaka aykırı bir sonucun gerçekleşmesi amacıyla verilen şey geri istenemez. Ancak, açılan davada hâkim, bu şeyin Devlete mal edilmesine karar verebilir.

I-) 818 Sayılı Borçlar Kanunu:

(C) İstirdadın Caiz Olmaması

Madde 65 - Haksız yahut ahlâka (âdaba) mugayir bir maksat istihsali için verilen bir şeyi istirdada mahal yoktur.

II-) Madde Gerekçesi:

Madde 80 - 818 sayılı Borçlar Kanununun 65 inci maddesini karşılamaktadır.

Tasarının tek fıkradan oluşan 80 inci maddesinde, hukuka veya ahlâka aykırı bir amaca ulaşmak için verilen şeyin geri istenememesi düzenlenmektedir.

818 sayılı Borçlar Kanununun 65 inci maddesinin kenar başlığında kullanılan “C. İstirdadın Caiz Olmaması” şeklindeki ibare, Tasarının 80 inci maddesinde “C. Geri istenememe” şeklinde değiştirilmiştir.

Maddenin birinci cümlesi, 818 sayılı Borçlar Kanununun 65 inci maddesinin birinci fıkrasını karşılamaktadır. Metninde yapılan arılaştırma dışında, cümlede 818 sayılı Borçlar Kanununa göre bir hüküm değişikliği yoktur.

Maddenin ikinci cümlesinde ise, 818 sayılı Borçlar Kanununda yer verilmeyen, yeni bir hüküm öngörülmektedir. Buna göre, hukuka veya ahlâka aykırı bir sonucun gerçekleşmesi amacıyla verilen şey geri istenememekle birlikte, bu konuda bir dava açılmışsa, davanın reddine karar veren hâkim, dava konusu şeyin davalıda bırakılmasını uygun görmezse, bunun Devlete mal edilmesine de karar verebilir.

III-) Kaynak İsviçre Borçlar Kanunu:

IV-) Yargı Kararları: 

1-) Y. 3. HD, T: 24.05.2016, E: 2015/13389, K: 2016/7993:

“… Davacı - karşı davalı vekili dilekçesinde; tarafların 24.02.2014 tarihinde nişanlandıklarını, davalının hiçbir sebep yokken nişanı bozduğunu, … TL manevi tazminata hükmedilmesini talep ve dava etmiştir.

Davalı - karşı davacı cevap dilekçesinde; … davacının ailesine 5.000 TL’yi başlık parası olarak verdiğini, … savunarak davanın reddini istemiş; karşı dava olarak da …” (davacı-karşı) “… davalının ailesine verdiği 5.000 TL başlık parası, … maddi tazminat olarak davacı-karşı davalıdan tahsiline karar verilmesini istemiştir.

...

Kural olarak kişinin davranış özgürlüğü, hukuk ve genel ahlak kuralları ile sınırlıdır. Daha açık bir deyimle, Türk Hukukunun başlangıç noktası olan sözleşme özgürlüğü ancak bu sınırlar içinde kalabildiği ölçüde geçerlik kazanır.

Sözleşme özgürlüğünün hukuka aykırı olarak aşılması veya etkilenmesinin müeyyidesi BK.nun 19 ve 20. (TBK 26 ve 27.md.) maddelerinde gösterilmiş ve böyle bir bağıtın hükümsüz olduğu kabul edilmiştir.

Kişinin dilediği kimse ile evlenmesi, yasanın öngördüğü sınırlar içinde temel hak ve hürriyetinin bir gereğidir. Normal ve iyi bir ortamda kızın dilediği erkekle evlenmesi, yasaların ona sağladığı temel haklardan olduğu kadar, onun evlilik yapmasına rıza göstermek de baba ve ananın görevidir.

Nişan ya da evliliklerde kayınpederin gelinine takı takması ya da para veya hediye vermesi yerel gelenek ve göreneklere uygun ise de; kızın babasının evlenmeye razı olmasının karşılığı olarak (başlık) adı altında mal veya para alması yukarıda açıklanan ölçütlere göre hukuka ve genel ahlak kurallarına aykırıdır.

Borçlar Kanununun 65. maddesinde (TBK’nun 81.md.) haksız veya ahlaka aykırı bir amaç için verilen şeyin istirdat edilemeyeceği düzenlenmiştir.

… davalı … beyanlarında davaya konu edilen 5.000 TL’yi davacı-karşı davalının ailesine başlık parası olarak verdiğini ikrar ettiği de dikkate alındığında, söz konusu bu miktarın mahkemece ’’çeyiz parası’’ olarak değerlendirilerek bu miktarın da hüküm altına alınması doğru görülmemiştir.

… karşı davada ise davalı-karşı davacı yönünden başlık parası olarak davacı-karşı davalının ailesine verildiği sabit olan 5.000 TL’nin iadesine hükmedilemeyeceği gözetilerek hüküm tesisi gerekirken …”

V-) Yararlanılabilecek Monografiler:

Hüseyin Hatemi; Hukuka ve Ahlâka Aykırılık Kavramı ve Sonuçları, İstanbul, 1976.