5. Faiz
5. Faiz
Madde 88 - Faiz ödeme borcunda uygulanacak yıllık faiz oranı, sözleşmede kararlaştırılmamışsa faiz borcunun doğduğu tarihte yürürlükte olan mevzuat hükümlerine göre belirlenir.
Sözleşme ile kararlaştırılacak yıllık faiz oranı, birinci fıkra uyarınca belirlenen yıllık faiz oranının yüzde elli fazlasını aşamaz.
I-) 818 Sayılı Borçlar Kanunu:
5 - Faiz
Madde 72 - Bir kimse faiz vermesine mecbur olup da miktarı ne mukavale ile ne de kanun veya örf ve âdet ile muayyen değil ise bu faiz senevi yüzde dokuz hesabiyle tediye olunur. (Mukavele ile faiz meselesinde suiistimalin meni hukuku âmme kanunlarına aittir.)
Not: 3095 sayılı ve 04.12.1984 kabul tarihli “Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun”un 5. maddesinin 2. fıkrası şu şekilde kaleme alınmıştır1:
“Borçlar Kanunu ve Türk Ticaret Kanununda kanuni faiz temerrüt faizi oranlarını belirleyen hükümler uygulanmaz.”
Yine aynı Kanunun “Borçlar Kanunu ve Türk Ticaret Kanununa göre faiz ödenmesi gereken hallerde, miktarı sözleşme ile tespit edilmemişse bu ödeme yıllık yüzde dokuz oranı üzerinden yapılır.” şeklindeki 1. maddesi uyarınca metindeki faiz oranı yüzde dokuz olarak zikredilmiştir.
II-) Madde Gerekçesi:
Madde 87 - 818 sayılı Borçlar Kanununun 72 nci maddesini karşılamaktadır.
Tasarının iki fıkradan oluşan 87 nci maddesinde, yasal faiz düzenlenmektedir.
Maddenin birinci fıkrası, 818 sayılı Borçlar Kanununun 72 nci maddesinde yer verilmeyen, yeni bir hükümdür. Fıkrada, faiz ödeme borcunda uygulanacak yıllık faiz oranının sözleşmede kararlaştırılmaması durumunda, bu oranın faiz borcunun doğduğu tarihte yürürlükte olan mevzuat hükümlerine göre belirleneceği öngörülmektedir. Faiz oranının, zaman içinde sıkça değiştirilebildiği göz önünde tutularak, temel bir kanun olan Türk Borçlar Kanununda sabit bir oranın belirtilmesi uygun görülmemiştir.
Maddenin ikinci fıkrasında, sözleşmede kararlaştırılacak yıllık faiz oranının, birinci fıkra uyarınca belirlenen yıllık faiz oranının yüzde elli fazlasını aşamayacağı öngörülerek, bu emredici hükümle, uygulamada örnekleri sıkça görülen olağanüstü faiz oranları karşısında, borçluların korunması amaçlanmıştır.
III-) Kaynak İsviçre Borçlar Kanunu:
1-) OR:
5. Zinse
Art. 73
1 Geht die Schuldpflicht auf Zahlung von Zinsen und ist deren Höhe weder durch Vertrag noch durch Gesetz oder Übung bestimmt, so sind Zinse zu fünf vom Hundert für das Jahr zu bezahlen.
2 Dem öffentlichen Rechte bleibt es vorbehalten, Bestimmungen gegen Missbräuche im Zinswesen aufzustellen.
2-) CO:
5. Intérêts
Art. 73
1 Celui qui doit des intérêts dont le taux n’est fixé ni par la convention, ni par la loi ou l’usage, les acquitte au taux annuel de 5 %.
2 La répression des abus en matière d’intérêt conventionnel est réservée au droit public.
IV-) Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararları:
1-) YİBK, T: 03.03.1943, E: 49, K: 12 sayılı kararından:
Borçlar Kanununun 72 nci maddesinin son fıkrası mucibince âmme kanunlarından madut ve hükmü tamamen mahfuz bulunan murabaha nizamnamesinin ödünç para verme işleriyle meşgul olanlar hakkındaki 2279 sayılı kanunun mer’iyete girmesiyle mülga olup olmadığı hususu ihtilâfa esas ve mevzu teşkil etmektedir. Mezkûr 2279 sayılı kanunun ödünç para verme işlerini itiyat eden hakikî ve hükmî şahıslar hakkında mabihüttatbik olacağı ve bunların muamelelerinde faiz miktarının yüzde on ikiye çıkarıldığı ve daha sonra 8, ½ ye indirildiği bu kanunun 1 ve 9 uncu ve onu muaddil 3399 sayılı kanunun birinci maddelerinde zikir ve tasrih olunmuş ve muahhar hususi kanunun mukaddem umumî kanunu büsbütün ilga etmeyip ancak takyit ve tashih edeceğinden yukarıda beyan olunduğu veçhile münhasıran bir zümre hakkındaki işbu hususi kanun umumî mahiyeti haiz murabaha nizamnamesinin yalnız faiz miktarına müteallik hükmünü tadil edip diğer maddeleri, mer’iyetini olduğu gibi muhafaza etmekte bulunmuş ve binaenaleyh murabaha nizamnamesinin faiz miktarından maada yani faizin ana paranın bir mislini geçmeyeceği ve bazı istisnalar hariç; ikrazata faizi mürekkep yürütülemiyeceği ve hesap kesildikten sonra verilen fahiş faizlerin geri alınamıyacağı gibi hükümleri tadilden masun kalmış olmasına binaen bahsi geçen 2279 ve 3399 numaralı kanunlarla murabaha nizamnamesinin tamamı ilga edilmemiş ve ancak faiz miktarına mütedair hükmünün tadile uğramış olması lâzımgeldiğine karar verildi. (RG. 17.07.1943; S: 5458).
Not: Karara konu olan Murabaha Nizamnamesi 3095 sayılı ve 04.12.1984 tarihli Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun’un 5. maddesinin 1. fıkrası ile yürürlükten kaldırılmıştır (RG. 19.12.1984; S: 18610).
2-) YİBK, T: 12.02.1941, E: 5, K: 4 sayılı kararından:
Zikr ve izah olunan mucip sebeplere binaen, terekenin iflâs kaidesine tevfikan tasfiyesi hali müstesna olmak üzere, borçlunun ölümiyle faizin münkati olmıyacağına ekseriyetle karar verildi. (RG. 11.04.1941; S: 4782).
V-) Yararlanılabilecek Monografiler:
Murat Aydoğdu, Serkan Ayan; Türk Borçlar ve Türk Ticaret Hukuku’nda Yer Alan Faiz İle İlgili Düzenlemelerin Değerlendirilmesi, Ankara, 2014.
Alper Çağlar Koyuncu; Ticari İşlerde Faiz, Ankara, 2017.
Zeynep Şeyma Ceylan; Para Borçlarının İfasında Faiz, İstanbul, 2020.
1 RG. 19.12.1984; S: 18610.